پیش دبستانی به عنوان اولین جایگاه رسمی آموزشی
پيامبر گرامي اسلام: …خداوند فرشتگان کوچکش را بر روي زمين به رسم امانت نزد ما سپرد تا براي فردا انسانهايي آزاد، برومند و خوشبخت به جهان هستي تحويل دهيم.
دوره پيش دبستان به عنوان اولين جايگاه رسمي آموزش، نقش حياتي و بسيار اثرگذار را در تصور ساده و سپيد کودک رقم مي زند. چگونه بودن اين دوره از فضاي فيزيکي تا شخصيت مربيان و روشهاي آموزشي تا حدود زيادي نگاه وباور کودک را نسبت به آموزش رسمي و مدرسه جهت مي دهد.
اصول دوره پيش دبستان:
1. پرورش اصول معنوي و اخلاقي در کودک
2. توجه به تفاوت هاي فردي کودک
3. هم آموزي
4. پرورش اصل عزت نفس و احترام به خود، ديگران و محيط
5. توجه به تفکر و اصول فرهنگ بومي
6. پرورش حواس کودک با اصول کودک محوري
7. شناخت حدود آزادي وقبول مسئوليت
8. رشد زندگي اجتماعي و مهارتهاي ارتباطي
9. رشد مهارتهاي مديريتي
10. آموزش و پرورش مهارت هاي اساسي زندگي و استقلال کودک
روش تدريس در اين سيستم آموزشي ارتباط مستقيم با مسير طبيعي رشد و سطح توانايي جسماني و رواني کودک دارد.
برنامه هاي آموزش شامل بخش هاي زير مي باشد:
مهارت هاي زندگي
فرهنگ و هنر
مهارتهاي حسي – حرکتي
رياضي
زبان آموزي
علوم
مهارت هاي زندگي:
هدف نهايي ما اين است که کودکان را از نظر رفتاري متعادل سازيم و قدرت تمرکز آنها را بالا ببريم تا بتوانيم آموزش هاي لازم را به آنها ارائه دهيم، علاوه بر آن رسيدن به اهداف مختلف نيازمند تقويت ماهيچه هاي دست کودک و ايجاد هماهنگي بين چشم و دستانش مي باشد. کودک در دوره پيش دبستاني حساس ترين دوره رشد خود را مي گذراند و در اين دوره داراي سکوت و نظم دروني مي باشد. بهترين روش براي رسيدن به اهداف فوق با توجه به جديد بودن محيط ارائه ي فعاليت هاي مهارتهاي زندگي است که مي توان گفت مهارتهاي زندگي پيش نياز مهارتهاي حسي، رياضي و زبان آموزي مي باشد و البته مهارت هاي فرهنگ همزمان با مهارت هاي زندگي ارائه مي گردد.
اين مهارت ها داراي وسايلي هستند که کودک حتما در خانه اش آنها را ديده است، لذا حس غريب بودن با محيط در او از بين مي رود ضمن اينکه به وي تمرکز، آرامش، نظم، سکوت و استقلال مي بخشد.
مهارتهاي زندگي شامل دو دسته مي باشند:
دسته اول مهارتهاي رفتاري هستند که جنبه ي تربيتي دارند و آداب اجتماعي و قوانين کلاس را کم کم به کودک آموزش مي دهند.
دسته دوم مهارت هاي عملي هستند که در تقويت ماهيچه هاي دست، به تعادل رسيدن حرکات اندام ها، هماهنگي بين چشم و دست و تصميم گيري به کودک کمک مي کند. کودک ضمن اين فعاليت ها استقلال يافته و مي تواند کارهاي شخصي خود را به تنهايي انجام دهد.
فرهنگ و هنر:
فرهنگ شامل 5 بخش اصلي زير مي باشد:
جغرافي
تاريخ
هنر
علوم
آشنايي با آداب ورسوم ملي و مذهبي
آموزش در اين سيستم از کل به جز مي باشد يعني از آسان به مشکل، به طور مثال درآموزش جغرافيا کودک ابتدا با کره زمين و عناصر تشکيل دهنده آن آشنا مي گردند و سپس با مفهوم قاره و اقيانوس آشنا شده و بدين شکل جزييات بيشتري را فرا مي
گيرد. در بخش تاريخ کودك با مفهوم گذر زمان( روز، ماه، سال) آشنا مي گردد. در بخش هنر سعي بر اين است که خلاقيت
کودك پرورش يافته و او بتواند تجربيات خويش را آزمايش نمايد و از آن لذت ببرد. در بخش علوم کودك با انجام آزمايشات
مختلف و کشف موارد جديد اوقات خوشي را سپري مي نمايد. آشنايي با آداب و رسوم با مهارت هاي زندگي آغاز مي گردد و
راهنما اهداف خود را در غالب شعر ، بازي، داستان و … منطبق با فرهنگ آن منطقه به کودك ارائه مي دهد.
مهارت هاي حسي :
در اين سيستم آموزشي کودك در سنين 0 تا 6 سالگي به صورت عقلاني و از طريق تفکر چيزي را نمي آموزد بلکه هر آنچه
که بايد ياد بگيرد از طريق حواس 5گانه و ماهيچه هاي خود جذب مي کند.
وسايل مهارت هاي حسي به گونه اي طراحي شده است که خصوصيات لازم براي جذب کودك را داشته باشد، يعني در حد
و اندازه دستان کودك باشد، هماهنگي رنگ داشته باشد، از جنس طبيعي ساخته شده باشد، خاصيت اصلاح خطا توسط کودك را داشته باشد، جنبه آموزشي داشته باشد، پيچيدگي وسايل در حد فهم کودك باشد.
وسايل مهارت هاي حسي در واقع مفاهيم اصلي رياضي را (بزرگي و کوچکي، پهني و باريکي، …) را آموزش مي دهد و
همچنين برخي از آنها براي تقويت حواس 5گانه طراحي شده است.
رياضي :
آموزش رياضي با شمارش اعداد شروع مي شود و اين شمارش و تکرار آن تا پايان تمرين ها ادامه پيدا مي کند زيرا کودك تکرار و ريتم را در اين سنين بسيار دوست دارد و پس از آن با نشانه ي اعداد 1 تا 10 آشنا مي گردد ( به وسيله آموزش 3 مرحله اي) همانطور که گفته شد کودك در سنين پيش دبستاني از طريق حواس خود مي آموزد و نه از طريق تفکر، به همين دليل نشانه ي اعداد به گونه اي طراحي شده است که کودك مي تواند آن را لمس نمايد. کودك متناسب با توانايي فردي خود در بخش رياضي مي تواند با 4 عمل اصلي آشنا گر دد و براي ياددهي اين 4 عمل اصلي وسايل مختلفي طراحي شده اند که رفته رفته به سوي انتزاعي شدن پيش مي روند.
ميزان تمرکز و علاقه مندي کودك براي پيشرفت در بخش رياضي نقش مهمي را ايفا مي نمايد.
زبان آموزي :
کودك در سنين 3 تا 6 سالگي در دوره ي حساس يادگيري زبان قرار دارد و براحتي مي تواند 2 يا چند زبان را به خوبي بياموزد اما جهت و شيوه ي حرکت ما بايد بسيار دقيق باشد.
مرحله ي اول زبان آموزي آموزش هاي شفاهي مي باشد که با استفاده از اشعار ، داستان ها و کارت هاي ترتيبي گنجينه ي
لغات کودك گسترده تر مي شود و پس از آن با آواهاي فارسي به صورت شفاهي آشنا مي شود و سعي مي کند کلمات هم آغاز و
هم پايان را تشخيص دهد.
مرحله ي بعدي مهارت هاي زبان آموزي، مهارت هاي نوشتن است که قبل از خواندن آغاز مي شود ز يرا نوشتن کار خلاقانه تر از خواندن است و در اين راستا کودك بايد نحوه ي صحيح در دست گرفتن مداد، درست نشستن پشت ميز و صحيح قرار دادن
کاغذ را بياموزد.
نوشتن براي کودك طي مراحل زير اتفاق مي افتد:
آشنايي با حروف سمباده اي ( آموزش 3 مرحله اي)
کار کردن با حروف متحرك
نوشتن روي آرد
ساختن کلمه با حروف متحرك
نوشتن کلمات ساده روي کاغذ
و در انتها جمله سازي
مهارت هاي زبان آموزي هم مثل رياضي بستگي به توانايي فردي و ميزان تمرکز و پيش آمادگي کودك دارد.
سخن آخر :
متاسفانه در جوامع امروزي هنوز دانشگاه به عنوان مهمترين بخش در آموزش افراد در نظر گرفته مي شود ، در صورتي که
بايد اهميت آموزش هاي دوران کودکي بر تمامي مراحل زندگي عميقا درك شود وآنچه موجب موفقيت حرفه ا ي افراد مي شود ،
خصوصيات دروني فرد که شامل : عشق ، علاقه به يادگيري ، تمرکز و قدرت تشخيص و پردازش اطلاعات مي باشد که همگي
در کودکي رشد و تکامل مي يابند.