رشد کودک

رشد  یک پدیده مستمر است.ممکن است دربعضی زمینه ها کند شود ولی هرگز متوقف نمیشود.از نظرسرعت،رشد هیچ دو کودکی مثل هم نیست.مثلا کودک شما حتما قبل از اینکه راه برود نشستن را می آموزد ولی زمانهای دقیق نشستن و راه رفتن او با سایر کودکان فرق خواهد داشت. رشد همچنین بستگی کامل به درجه بلوغ مغز،دستگاه عصبی،وسایر قسمتهای بدن دارد.تا زمانیکه دستگاه عصبی،عضلات ومفاصل به بلوغ کافی نرسیده باشند کودک نمیتواند راه برود وازهمه مهمتر هیچ کودکی نمی تواند کنترل ادرار و مدفوع خود را بدست آورد مگر اینکه تمام ارتباطات عصبی بین مغز،نخاع،مثانه و روده شکل گرفته باشد.تمرین نشستن روی لگن نمیتواند تغییری در این امر ایجاد کند. تکلم وابسته به رشد عضلانی ومغز است تا زمانیکه دهان بزرگ،کام قوس دار و زبان کوچکتر نشود(بین24 تا 36 هفتگی عمر کودک)امواج وعضلات مربوط به تکلم قادربه تولید صداهای لازم برای بیان کلمات نخواهد بود.معمولا مغز تا قبل از 12 ماهگی رشد کافی برای حرف زدن پیدا نمیکند.تنها پس از رسیدن به این مرحله از رشداست که میتوان حرف زدن رایاد داد.برخی بچه ها اولین کلمه خود را خیلی زود در 32 هفتگی و بعضی خیلی دیر در سه یا چهار سالگی به زبان می آورند.معمولا دخترها زودتر از پسرها حرف می زنند.اولین کلمات فرزند شما اسم هستند.بعد از آن کودک از فعل استفاده می کند.

رشد در زمینه هر مهارتیکه تصورش را بکنید همیشه از سر به طرف پا پیش میرود.مثلا اولین مرحله راه رفتن کنترل سر است،حفظ تعادل و ایستادن بر روی دو پا آخرین مراحل هستند.همگام با بلوغ کودک مهارتهای وی ظریفتر و دقیقتر می شود.
نمودارهای رشد
فقط یک جنبه نمودارها در مورد همه بچه ها صدق میکند و آن ترتیب تغییرات مربوط به رشد است که در حین کسب هر مهارت خاص مشاهده میشود.سرعت و سهولت کسب هر مهارت برای هر کودک با کودکان دیگر متفاوت است بنابراین همه زمانها وسنین فقط یک راهنمای تقریبی است.
نموداررشد ذهنی
برای پیشرفت رشد ذهنی بایستی بینایی،شنوایی،حافظه ومهارتهای حرکتی باهم پیش بروند.قوای عقلی کودک برای درک اینکه در اطراف او چه میگذرد وابسته به حواس و حرکات بدن میباشد. همگام با افزایش درک عمومی،بسیاری از مهارتهای مغزی و بدنی به سرعت رشد میکنند.عوامل تعیین کننده در این زمینه عبارتند از اجتماعی بودن و شخصیت کودک و محیطی که شما برای او ایجاد میکنید.با کمک نمودار،به رشد و توسعه مغز کودک کمک کنید بخصوص در سال اول و سال سوم زندگی او که مغز جهشهای رشدی عمده ای را به عمل می آورد.

نوزاد
کودک از بدو تولد شروع به فهمیدن می کند. روز اول گوش میکند و هوشیار است،روز سوم هنگامیکه با او صحبت کنید واکنش نشان میدهد و نگاه او عمدی است؛روز چهارم مادر خود را میشناسد؛ روزهجدهم صدا در می آورد و سرش را به طرف صدا می چرخاند؛روزبیست و چهارم او دارای مجموعه واژگان صوتی است و وقتی مادرش صحبت می کند،دهان خود را تغییر شکل می دهد.
چگونه می توانید کمک کنید:
– به تمامی علایم و صداهای کودک پاسخ دهید.اجازه بدهید حرکت دهانتان را ببیند،سر و بدن خود را به عنوان سلام زیاد حرکت دهید.
– کودک فاصله 20 تا25 سانتیمتری را به وضوح می بیند،بنابراین صورت خود،اشیاء رنگی،یا انگشتان در حال حرکت خود را در حدود همین فاصله برای او قرار دهید.
حواس او را تحریک کنید:
با کودک صحبت کنید و برایش آواز بخوانید،او را نزدیک خود بگیرید و تکان دهید،اشیاء را از فاصله کاملا نزدیک صورتش به او بدهید طوری که آنها را ببیند
4 هفتگی
کودک شما حرکات صحبت کردن را می فهمد و دهانش را به تقلید از تکلم باز و بسته می کند.او رفتارش را با آهنگ صدای شما تطبیق می دهد،اگر با آرامش صحبت کنید ساکت می شود و اگر از صدای خشن یا بلند استفاده کنید،مضطرب می شود.
چگونه می توانید کمک کنید
– علاقه کودک به فعالیتهای موزون را با صحبت کردن به شیوۀ آهنگین ارضا کنید.
– لالایی بخوانید، زیاد بخندید
– تماس جسمانی داشته باشید.او را محکم بگیرید و تکان دهید،تاب دهید و بچرخانید.از صندلی یا گهواره از نوعی که می توان کودک را تاب داد استفاده کنید.
از علاقه او به فعالیتهای موزون سود ببرید
– با صدای آهنگین با کودک صحبت کنید،برایش لالایی بخوانید،و در حالیکه در آغوشتان است حرکت کنید و او را تکان و تاب دهید.

6 هفتگی
وقتی با کودکتان صحبت می کنید به شما لبخند کوتاهی می زند و سرش را تکان می دهد.هنگامی که با او صحبت می کنید صداهای کوتاه و حلقی از خود در می آورد. چگونه می توانید کمک کنید
-کودک روی شما تمرکز میکند،بنابراین تا حد امکان با حالت زندۀ صورت خود وحفظ تماس چشمی به او کمک کنید.
-برای جلب توجه کودک،انگشتان خود یا اسباب بازیها را به حوزۀ دید او وارد یا خارج کنید.به طور متناوب در دو طرف صورت او صحبت کنید.
علاقۀ او را بیدار کنید.

8 هفتگی
اکنون کودک شما به راحتی و مکرر لبخند می زند.او با نگاه کردن در جهت صداها و حرکات،به محیط اطراف خود توجه نشان میدهد و به اشیاء مختلف خیره می شود،چنانکه گویی می خواهد آنها را با چشم بگیرد.
چگونه می توانید کمک کنید:
-محیط اطراف کودک را با گذاشتن بالشت در پشت او و قرار دادن اشیاء رنگی مختلف در اطرافش،جالب توجه کنید.
-فرفره یا آیینه در رختخواب یا کالسکۀ کودک بگذارید و اسباب بازیهای متنوع کوچک و نرم در اختیار او قرار دهید.
-شعرهای کودکانه برای او بخوانید.
-دستهایش را به او نشان دهید.
محیط اطراف او را جذاب کنید
کودک را با گذاشتن بالشت در پشت او،به حالت نیمه نشسته قرار دهید تا بتواند به اطراف خود نگاه کند و اشیای مختلف دارای رنگهای روشن و درخشان را که اطراف او پخش کرده اید را ببیند.

12 هفتگی
کودک شما شروع به درک بدن خود کرده و به انگشتان خود نگاه می کند و آنها را بطور ارادی تکان می دهد.وقتی با او صحبت می کنید با واکنشهای متنوعی مثل تکان دادن سر،لبخند زدن،حرکات دهان،صدا در آوردن،جیغ زدن و کارهای دیگر خوشحالی خود را نشان میدهد و بدن خود را نیز با هیجان به حرکت درمی آورد.
چگونه می توانید کمک کنید:
– با واکنشی نمایشی و اغراق آمیز به تمام رفتارهای کودک خود پاسخ دهید.
– شعرهای کودکانه را با ادا و اطوار برای او بخوانید.
– از بازیهای جسمانی ساده مانند تکانهای ملایم،خم کردن زانو،کشیدن دست و غلغلک دادن پاها استفاده کنید.
– اسباب بازیهای کوچک و محکمی با وزنهای مختلف و جنسهای مختلف به او بدهید که بتواند آنها را بگیرد و دستکاری و لمس کند.
شادی خود را به او نشان دهید
– تمام رفتارهای کودک خود را اعم از حرکات،ژستها و ابراز احساساتی که نشان می دهد،با حرکاتی اغراق آمیز که نشان دهندۀ خوشحالیتان باشد،پاداش دهید.

20 هفتگی
کودک شما بازی کردن،از جمله آب بازی در حمام را دوست دارد.او افزایش تمرکز خود را با صرف وقت بیشتر جهت بررسی اشیاء نشان می دهد.او در آیینه به خود لبخند می زند،سرش رابطرف صدا می چرخاند و دست و پایش را برای جلب توجه تکان میدهد.او شیشۀ شیر خود را نوازش می کند.
چگونه می توانید کمک کنید:
– برای اینکه کودک بیاموزد که به خواسته هایش پاسخ داده می شود و شما منبع کمک و آسایش برای او هستید،هنگامی که سعی می کند توجهتان را جلب کند،با صدا،چرخاندن بدنتان،ایجاد ارتباط چشمی و حرکت کردن بطرف او،پاسخ دهید.
– همۀ افراد غریبه را به کودکتان معرفی کنید.
– تا می توانید او را به اسم صدا کنید.
تا می توانید با او بازی کنید
– بازی دالی کردن و این میگه بریم دزدی،بازیهایی هستند که کودک از آنها لذت می برد.تا می توانید همراه با کودکتان بخندید.

24 هفتگی
کودک شما با ایجاد صداهای مختلف سعی در جلب توجه می کند،وقتی صدای پای کسی را می شنود هیجان زده می شود،و دستانش را برای اینکه بغلش کنید بلند می کند. او با تصویر خود در آیینه صحبت میکند و به آن لبخند می زند، و با دهانش حباب تولید می کند. کم کم از غریبه ها خجالت می کشد، ممکن است از خود ترس نشان دهد و بعضی غذاها را ترجیح می دهد و از بعضی غذاها بدش می آید.
چگونه می توانید کمک کنید:
– بازی پرت کردن اشیا و پس دادن آن وسایر بازی های بده بستانی را انجام دهید.
– مکرراو را به اسم صدا کنید.
– برای اینکه به او کمک کنید ارادۀ ایجاد و تغییر چیزها را بدست آورد، کارهای مختلف و نتایج آنها را نمایش دهید.
بعنوان مثال توپ را هل بدهید و به او بگویید که توپ می غلتد
به جلب توجه او پاسخ دهید:
– وقتی کودک شما نشان میدهد که شما را می خواهد با آغوش باز به سوی او بروید اسم او را صدا بزنید و کاری کنید که بداند دارید می آیید.

28 هفتگی
کودک شروع به مکالمه کرده است و صداهای قابل فهم زیادی را از او خواهید شنید. او نام خود را میداند، دستش را برای اینکه بغلش کنید دراز میکند واستقلال خود را با تلاش برای اینکه خودش غذا بخورد نشان می دهد. او شروع به تقلید کارهای ساده کرده است و هر کاری را می بیند منتظر می ماند تا تکرار شود.
چگونه می توانید کمک کنید:
– تصویر کودکتان را در آینه به او نشان دهید و اسم او را صدا کنید تا تصویری ازخود به دست آورد. تاکید کنید که (اون زهرا،اون تویی) برای نشان دادن پاسخ منفی بگویید نه.
– تمام صداهایی را که کودک شما در می آورد مثل با، دا،کا تکرار کنید.
– با غذاهایی که با انگشت می توان خورد کودک را به غذا خوردن مستقل تشویق کنید.
حس خودآگاهی او را تقویت کنید:
– تصویر کودکتان را در آینه نشان دهید. به تصویر اشاره کنید و نام او را با صدای بلند به زبان آورید. نام او راهر قدر که ممکن است صدا بزنید.

32 هفتگی
کودک شروع به درک معنی کلمات کرده است و می داند «نه» یعنی چه. او نشانه هایی دال بر حس اراده و تصمیم از خود نشان می دهد مثلاً به طرف اسباب بازیهایی که خارج از دسترس است می رود. کودک علاقه زیادی به بازی دارد و عمیقاروی اسباب بازیهایش تمرکز حاصل می کند او به دنبال اسباب بازی که انداخته است می گردد.
چگونه می توانید کمک کنید:
– زیاد با او آب بازی کنید به او ظروفی بدهید تا در آنها آب بریزد و آنها را پر و خالی کند.
– اسباب بازیهایش را کمی خارج از دسترس او قرار دهید و هر موقع آنها را خواست در اختیارش بگذارید.
– بازیهای زیادی که با بدن انجام می شوند مثل (دس دسی) را به اویاد بدهید.
– بگذارید خودش غذا بخورد تا حس استقلال او تقویت شود.
زیاد با او آب بازی کنید:
بسیاری از لوازم خانه و نیز اسباب بازیهایی را که مخصوص آب بازی ساخته شده اند، می توان برای بازیهای داخل حمام به کار برد.

36 هفتگی
کودک بازیها وشعرهای آشنا رامی شناسد و در قسمتهای مناسب می خندد، و می تواند حرکات را پیش بینی کند وقتی اسمش را صدا می زنید سرش را برمی گرداند، دستهایش را دراز می کند تا شسته شود ولی از لیف حمام روی برمی گرداند.
چگونه می توانید کمک کنید:
– کارهای روزمره را با تاکید برای کودک جابیندازید به طوری که مفهوم زندگی را براساس فعالیتهای روزمره درک کند. کارهایی را که می کنیم توضیح دهید مثلاً (وقت ناهار است. اول پیشبندت را می بندیم بعد توروی صندلیت می نشینی آن وقت مامان غذایت را می آورد م م م، چه غذای خوبی …).
– اسباب بازیهای باصدا تهیه کنید ویا اجازه دهید کودکتان با وسایل بی خطر آشپزخانه بازی کند.
کارهای روزمره راشرح دهید:
از زمان غذا خوردن، حمام کردن و خوابیدن برای توضیح کارهای روزمره به کودکتان استفاده کنید تا براساس کارهای روزمره با زندگی آشنا شود.

40 هفتگی
کودک در حال آشنا شدن با کارهای روزمره است مثلاً بای بای کردن و جلو آوردن پایش برای جوراب پوشیدن. او می داند که عروسک چیست و آن را نوازش می کند. او بعضی اشعار کودکانه را می شناسد. به دنبال اسباب بازیش گوشه و کنار را می گردد و اگر بپرسید بابا کجاست؟ به دنبال پدرش می گردد.
چگونه می توانید کمک کنید:
– اسباب بازیهایی که صدا تولید می کنند بوق و زنگوله در اختیار او بگذارید.
– یک عروسک نرم شبیه بچه به او بدهید و نحوۀ پوشاندن لباس به آن و درآوردن لباس را به او نشان دهید.
– بازیهای انداختن و برداشتن اشیاء، قایم باشک با اسباب بازی (برای تقویت حافظۀ او ) و دالی بازی را انجام دهید.
– گذاشتن اشیاء در داخل ظروف و خارج کردن آنها را به او نشان دهید.
کم کم با هم کتاب تماشا کنید:
کتابهای کودکانه با جلد نرم با تصاویر خوشرنگ و بزرگ انتخاب کنید و هر روز وقت آرامی را مثل وقت خواب برای مطالعه کردن درنظر بگیرید.

44 هفتگی
کودک می تواند یک کلمۀ قابل فهم به زبان بیاورد اوممکن است چیزهایی را در کتابها به شما نشان دهد ولی مدت زیادی تمرکز حاصل نمی کند. او دایماً اسباب بازیهایش رااز کالسکه به بیرون پرت می کند دنبال آنها می گردد و می خواهد که آنها را بردارید. اوبه تدریج مفهوم داخل و خارج، اینجا و آنجا را می فهمد.
چگونه می توانید کمک کنید:
– کتابها و مجلات مختلف را برایش بخوانید.
– سعی کنید میزان تمرکز او را با تعریف کردن یک قصۀ ساده و کوتاه در مورد چیزی که به آن نگاه میکنید افزایش دهید.
– بازی دس دسی را انجام دهید و به او یاد دهید چگونه دست بزند.
– دایماً رابطۀ علت و معلول را به او نشان دهید. ستونی از مکعب ها را واژگون کنید و بگویید همشون می افتند.
به اشیاء و اشکال اشاره کنید:
چند شکل موجود در یک صفحه کتاب یا مجله را نام ببرید. دست کودک خودرا بگیرید به اشیاء مختلف اشاره کنید آنها را نام ببرید وتکرار کنید.

48 هفتگی
کودک علاقۀ شدیدی به کتابها و چیزهایی که در صفحات آنهاست دارد و دوست دارد به شکل های موجود در آنها اشاره شود. او نام خود را تکرار می کند. او عاشق شوخی است و به خاطر خنده حاضر است هر کاری مثل تکرار حقه هایی که شما را می خنداند انجام دهد. او بلد است با تکان دادن سر خود «نه» بگوید.
چگونه می توانید کمک کنید:
– روی نام اشیاء و قسمتهای بدن تمرکز کنید آنها را بارها تکرار کنید. کارهایی انجام دهید که کودک بتواند تقلید کند. تمامی حرکات و واکنشهای او را بستایید و پاداش دهید.
– داستانهایی برای ایجاد صحنه ها و خلق سناریوهای مختلف تعریف کنید، کارهای روزمره را بیان کنید تا کودک با دنیای خودش ارتباط برقرار کند.
کمک کنید از شما تقلید کند:
به بینی خود اشاره کنید و بگویید «این دماغ مامانه » انگشت او را بگیرید و با آن به بینی او اشاره کنید و بگویید« این دماغ محمده».

48 هفتگی تا یک سالگی
دراین سن کودک می تواند اشیا را از روی قصد پرتاب کند. او دیگر همه چیز را در دهان خود نمی گذارد. همچنین او سعی می کند دو مکعب رابایک دست بگیرد.
چگونه می توانید کمک کنید:
– برای اینکه گرفتن بیش از یک مکعب در دست را تمرین کند مرتب دو مکعب در یک دستش قرار دهید.
– او را تشویق کنید مقدار بیشتری از غذایش را با قاشق بخورد.
دو مکعب به دستش بدهید:
اجازه دهید کودکتان به احساس در دست گرفتن بیش از یک مکعب عادت کند هرچند هنوز هم یکی را هر دو را خواهد انداخت.

یک سالگی
کودک بوسیدن را خوب می فهمد و می داند مجموعه ی در حال گسترشی از احساس های مختلف را به نمایش می گذارد. او می تواند عروسک را بلند کند، آن را به شما بدهد ورهایش کند. او دو یا سه کلمه ی با معنی به زبان می آورد ممکن است چیزی را در کتاب بشناسد و به آن اشاره کند. او شروع به فهم پرسشهای ساده کرده است.
چگونه می توانید کمک کنید:
– برای تحریک قوه ی تخیل و تشکیل مفاهیم انتزاعی در ذهن کودک شروع به خواندن داستانهای کوتاه برای او کنید.
– ابراز محبت او را تشویق کنید، از او بخواهید عروسک را نوازش کند، مامان را ببوسد و بابا را در آغوش بگیرد.
– کارهای خود را همراه با نشان دادن به او شرح دهید مثل به پا کردن جورابهایش و درآوردن کاپشن اش.
داستانهای ساده بخوانید:
داستانهای مربوط به حیوانات مادر و توله هایشان برای کودکان لذت بخش است و به آنها کمک می کند با صداهای جانوران آشنا شوند.

یک سالگی تا 13 ماهگی
کودک هرچه بیشتر به تنهایی غذا می خورد و مقدار کمتری از غذا را می ریزد او می تواند دستش را برای رساندن غذا به دهان بچرخاند. او از پرتاب کردن اشیا لذت می برد می تواند با مداد خط بکشد، و قادر است دو مکعب را در دستش بگیرد. چون بررها کردن اشیا تسلط یافته است، می تواند برجی با دو مکعب بسازد.
چگونه می توانید کمک کنید:
– برای اجتناب از سرخوردگی ناشی از ریختن غذا، فقط غذاهای نیمه مایع را بگذارید به تنهایی بخورد.
– یک مداد یا مداد رنگی کوتاه و کلفت و مقدار زیادی کاغذ ارزان قیمت برای خط خطی کردن در اختیار وی بگذارید نقاشی هایش را در معرض دید او قرار دهید.
غذاهایی بدهید تا با قاشق بخورد:
اگر بیشتر اوقات غذاهای جامدی به کودک بدهید که به قاشق می چسبند و به سادگی نمی ریزند او تشویق می شود مستقل غذا بخورد.

13 ماهگی
در این سن کودک می‌تواند به تنهایی بایستد و حتی اولین قدم خود را به تنهایی بردارد.
چگونه می توانید کمک کنید:
– برای اینکه از موفقیتی که به دست آورده است احساس غرور کند، کاری کنید بداند شما تا چه اندازه از اینکه او می‌تواند بایستد و احتمالاً یک قدم به تنهایی بردارد، خوشحال هستید. با تشویقهای فراوان همراه او شادمانی کنید.
– به منظور اینکه او را تشویق کنید به تنهایی بایستد، یک اسباب‌بازی محکم سرپایی که بتواند به آن تکیه کند برای او فراهم آورید.
– برای کفش پوشاندن به او عجله نکنید. تا زمانی که شروع به راه رفتن در بیرون از منزل نکرده است به کفش نیازی ندارد.
سرپا ایستادن را به او تمرین دهید:
اسباب‌بازیهای محکم یا اثاثیه ثابت با لبه‌های گرد، برای تکیه کردن جهت قدم برداشتن مستقل ایده‌آل است. از زمانی که شروع به حرکت می‌کند، دائماً مراقب او باشید.

15 ماهگی
کودک نوپا اجزای بدن خود و برخی چیزهای داخل کتاب را می شناسد، می تواند صدای حیوانات را درآورد و اگر از او خواسته شود سعی می کند لباسهایش را درآورد. او اشیاء ساده را حمل می کند و برای شمامی آورد. او مفهوم «گربه ای بودن » را درک کرده است یعنی می داند که عکس گربه، گربه ی اسباب بازی و گربه ی واقعی همگی گربه اند.
چگونه می توانید کمک کنید:
– وظایف کوچک و ساده ای را برای تحریک ماجراجویی و حس کامیابی به او محول کنید. او را تشویق کنید تا در انجام کارهای کوچک روزانه مثل مرتب کردن و گذاشتن وسایل در جایشان به شما کمک کند.
– به او کمک کنید تا با کنار هم گذاشتن سه یا چهار کلمه جملات ساده ای بسازد.
– مفهوم مالکیت رابه او بشناسانید مثل «اون توپ محمده، اون توپ مال توئه»
در او احساس موفقیت ایجاد کنید:
اجازه دهید تا جایی که می تواند به شما کمک کند وظایف ساده ای مثل مرتب کردن، کاملاً در حد توانایی کودک هست و احساس غرور او را تقویت می کند.

18 ماهگی
کودک نوپا چند شکل روی یک صفحه راتشخیص می دهد و اگر نام آنها را ببری به آنها اشاره می کند. ممکن است تلاش کند برخی ازکارهای کوچک را انجام دهد و سعی می کند کارهای شما را تقلید کند او می تواند درخواستهایی را که نیازمند ارزیابی و حافظه است انجام دهد مثلاً «برو خرس عروسکیت را برایم بیاور».
چگونه می توانید کمک کنید:
– رشد زبانی بستگی به حافظه و ادراک دارد. یادگیری او را از طریق تکرار تشویق کنید و در وضعیتهای مختلف از ابتدا تا انتها با او صحبت کنید «حالا اون کجاست؟ در حمام. بله اینجاست.برش دار».
– او را با ضمایر ملکی آشنا کنید. « دستمو بگیر،دستمو بده».
– کودک خود را با استفاده از یک تابلو کشل ساده با شکلها آشنا کنید.
از تکرار برای یادگیری بهره بگیرید:
وقتی کاری انجام می دهید برخی عبارات کلیدی را بارها برای کودک تکرار کنید. «علی یک سیب دارد. بله، علی یک سیب دارد».

21 ماهگی
کودک نوپا می تواند درخواست غذا، نوشیدنی، اسباب بازی و رفتن به دستشویی کند او می تواند چندین درخواست ساده را برای شما انجام دهد و کم کم درخواستهای پیچیده تر را نیز می فهمد.مثل « لطفاً برس سرت را از حمام بیاور». او ممکن است برای جلب توجه شما، دستتان را بگیرد یا کارهای دیگری بکند.
چگونه می توانید کمک کنید:
– خصوصیات همه چیز را شرح دهید، مثلاً پرنده ها و هواپیماها پرواز می کنند، ماشین «قام» می کند، چسب چسبنده است، خز نرم است، توپ گرد است و می غلتد، آجرهای اسباب بازی گوشه دارند و نمی غلتند.
– رنگ تمام اشیا را بگویید.
– او را با مفاهیم متضاد مانند زبر و نرم آشنا کنید.
– شروع به استفاده از اعداد کنید. ابتدا با انگشتان خود نشان دهید و سپس از انگشتان کودکتان استفاده کنید.
خواص اشیا را شرح دهید:
هنگامی که چیزی را به کودکتان نشان می دهید. به او بگویید سفت است یا نرم، رنگ آن را بگویید اگر صدا دارد صدای آن را درآورید و … .

2 سالگی
گنجینه ی لغات نامها و اشیاء در ذهن کودک به سرعت در حال افزایش است. او می تواند خصوصیات اشیای آشنا را شرح دهد و آنها را شناسایی کند. او می تواند فرمانهای پیچیده را اجرا کند و می تواند چیزهایی را که قبلاً با آن بازی کرده پیدا کند. او بدون وقفه صحبت و گاهی پرسش می کند.
چگونه می توانید کمک کنید:
– به او نشان دهید چگونه از ابزار ساده ای مثل بیلچه یا چکش استفاده کند.
– کودک خود را به سایر بچه ها معرفی کنید ولی مجبورش نکنید تا با آنها بازی کند.
– مداد و لوازم نقاشی به او بدهید و او را تشویق کنید نقاشی بکشد.
– داستانهای طولانی تر و پیچیده تر و قصه های خیالی برایش بخوانید.
– علاقه ی او به موسیقی را با کتاب – نوارهای قصه ی کودکان و نوارهای موسیقی و قصه زنده نگهدارید.
هوش سه بعدی او را تحریک کنید:
برای او اسباب بازیها یا جعبه هایی که برای قرار دادن شکلهای مختلف در شکافهای مخصوص طراحی می شود تهیه کنید و به او کمک کنید تا مکعب ها و مستطیل ها و مربع ها را در محل درست خود قرار دهد.

2.5 سالگی
کودک شروع به اضافه کردن جزئیات به مفاهیم کلی کرده است مثلاً اسب دم درازی دارد. او یک یا دو شعر کودکانه را بلد است و می تواند آنها را در کتابش پیدا کند. رنگهای بیشتری را می شناسد و چند عدد را می داند و احتمالاً می تواند تا سه را بشمارد. او نام خود را بلد است. او شروع به «چرا» گفتن کرده است و چیزهایی مانند «نه ، نمی خوام، نمی تونم» را به زبان می آورد.
چگونه می توانید کمک کنید:
– یک اسباب بازی که از قطعه های زیاد ساخته شده باشد فراهم کنید مثلاً ماکت مزرعه، و از آن برای شمردن گاوها، گوسفندها و مرغ ها استفاده کنید.
– او را به کشیدن اشیای آشنا تشویق کنید و به افزایش جزئیات توجه کنید. نقاشیهای او را شرح دهید و جزئیات بیشتری به آنها اضافه کنید. اجازه دهید تا آنجا که علاقه دارد کار نقاشی و رنگ آمیزی را انجام دهد.
– برای تقویت حافظه ی او در مورد وقایعی که رخ داده است صحبت کنید.
بازیهای عددی زیادی انجام دهید:
اعداد را در هر کاری که انجام می دهید دخالت دهید. هنگام خرید کردن، لباس پوشیدن و گفتن اینکه چه کاری باید انجام دهید، چیزهای مختلف را همراه با کودک بشمارید.

3 سالگی
کودک بدون وقفه پرسش می کند « چی؟ کجا؟ چطور؟ چرا؟» او می تواند تا 10 بشمارد و با مکعب های اسباب بازی ساختمانهای پیچیده بسازد. او می تواند لباس به تن عروسکش کند و بازیهای مربوط به زندگی واقعی را دوست دارد او حافظه ی خوبی دارد و به گذشته اشاره می کند. او از جنسیت خود آگاهی دارد.
چگونه می توانید کمک کنید:
– با ذکر کارهایی که قبلاً کرده ایم روی حافظه ی او کار کنید «دیروز به میوه فروشی رفتیم، یادت میاد؟ ».
– وقتی انجام کاری برایش مشکل می شود بگویید « می توانم به تو کمک کنم این کار را انجام دهی» و نحوه ی انجام آن را نشان دهید.
– داستانهایی بسازید که کودک شما شخصیت اصلی آنها باشد.
– تعداد کتابها و داستانهایی را که می خوانید افزایش دهید.
تصویر او را از خود تقویت کنید:
با دخالت دادن کودک در تصمیم گیریهای ساده استقلال و اتکا به خود را در او تقویت کنید، گاهی اوقات از او بخواهید لباسها و خوراکی هایش را خودش انتخاب کند.

4 سالگی
کودک می تواند در صورتی که به او یاد دهید و با نگاه کردن به الگویی که شما رسم کرده اید به خوبی دایره رسم کند. او همچنین می تواند دو خط مستقیم را که با هم زاویه قائمه می سازند، هرچند بطور ناقص، با نگاه کردن به الگوی شما رسم کند. مهارت او در کارهای ظریف ، مثل چیدن درست سفره، شستن دست و صورت، مرتب کردن رخت خوابش و مرتب کردن لباسهایش تا حدود زیادی افزایش یافته است.
چگونه می توانید کمک کنید:
– یک تصویر ساده بکشید و از کودک بخواهید آن را قطعه قطعه کند و سپس همانند یک پازل آنها را در کنار یکدیگر قرار دهد.
– به اتفاق یکدیگر پازل های ساده را درست کنید.
– اسم کودک را بنویسید و اجازه دهید اگر می خواهد سعی کند از روی آن بنویسد این کار از نظر آمادگی کودک برای کنترل مداد جهت نوشتن مفید است.
– یک آدم نیمه تمام بکشید و از کودک خود بخواهید آن را تمام کند.
امکان حرکات ظریف را فراهم کنید:
اکنون کنار هم قرار دادن اشیای کوچک از تواناییهای کودک است که کامل شدن آن نیازمند تمرین است.اسباب بازیهای کوچکی به او بدهید تا آنها را بچیند.

پنج سالگی
قدرت هماهنگی کودک کاملاً شکل گرفته است و او قادر است حرکات بسیاری را انجام دهد. او می‌تواند روی یک خط مستقیم راه برود. با طی کردن هر پله با یک پا از پله‌ها پایین برود، یک پا در میان طناب بازی کند، با اطمینان بالا برود، و از اسباب‌بازیها و بازیهایی با حرکات سریع لذت ببرد.
چگونه می توانید کمک کنید:
– با فراهم کردن کفش اسکیت، تخته اسکیت، یا چوب پا که امکان تمرینات حرکتی را به او می‌دهند، حس ماجراجویی او را تشویق کنید. احتمالاً او فقط قادر خواهد بود مدت کوتاهی روی آنها بماند.
– او را به زمینهای بازی ببرید تا بتواند از وسایل بازی بالا برود و با آنها تاب بخورد. اگر باغ یا حیاط دارید در آن تاب نصب کنید، طنابهایی را به شاخه‌های درختان بیاویزید و یا یک خانه‌ی درختی بسازید.
ماجراجویی او را تشویق کنید:
اسباب‌بازیها یا وسایلی در اختیار او بگذارید که هماهنگی و قدرت مانور او را طلب کند. با پوشاندن لباسهای محافظ، ایمنی او را حفظ کنید.

رشد مهارتهای دستی
کودک خردسال از دهان خود بعنوان عضو اصلی لامسه استفاده می کند. بعد انگشتها جای آن را می گیرد در طی سال اول او چنگ زدن خود را اصلاح می کند طوری که به جای گرفتن مکعب با کف دست می تواند آن را بین انگشتان شست و اشاره خود نگهدارد.
کودک تا قبل از 18 ماهگی نمی تواند 3 یا 4 مکعب را روی هم بگذارد فقط در حدود 2 تا 2.5 سالگی می تواند برجی با 4 تا 8 مکعب بسازد. در حدود 3 سالگی قادر به ساختن برجی با 9 یا 10 مکعب می باشد.
مکعب های ساختمان سازی اسباب بازیهای بسیار با ارزش برای تمام سنین هستند که برای ارزیابی رشد کودک استفاده می شوند.
در حدود 2.5 سالگی کودک می تواند ساختار قطار بدون دودکش را اگر به او یاد بدهیم بسازد. کودک قبل از 2.5 سالگی توانایی تقلید این کار را ندارد.
کودک قبل از 3.5 سالگی مهارت کافی برای ساختن شکل پل را ندارد.
کودک در حدود 4.5 سالگی باید قادر باشد از عهده ی ساختن ساختارهای پیچیده تر بعد از اینکه نحوه ی ساختن را به او نشان دادید برآید مثل دروازه.

رشد جابجایی حرکتی
کودک برای اینکه راه رفتن، دویدن، لی لی کردن و پریدن را بیاموزد، ابتدا لازم است توانایی سر خود را بدست آورد. وقتی کودک در سن 4 هفتگی شروع به بلند کردن سر خود می کند درواقع شاهد نخستین تلاش های کودک برای راه رفتن هستیم. در کلیه ی جنبه های رشد، پیشرفت از سر به طرف پا صورت می گیرد.